मकवानपुर। दुई वर्षअघिसम्म मकवानपुरको भीमफेदी गाउँपालिका नामटारकी चन्द्रकला रुम्बा घरायसी कामबाहेक अरु केही गर्दैन थिइन्। छोरीले पढ्न हुँदैन भन्ने सामाजिक अन्धविश्वास र घरको आर्थिक अवस्थाले गर्दा उनको विद्यालय जाने चाहना कहिल्यै पूरा भएन।
सानो उमेरमै बिहे भएर अर्काको घरमा गएपछि त मेलापात, घरधन्दा र चुलोचौकामा नै आधा जीवन बित्यो। आफ्नो पर्याप्त जग्गा नभएकाले अर्काको जग्गा अधियाँमा कमाएर र ज्याला मजदुरीबाट घरको गुजारा चलाउन उनलाई हम्मेहम्मे पर्दथ्यो।
रातपछि बिहान भएजस्तै उनको जीवनमा पनि घाम उदायो। दुई वर्षअघिसम्म गरिब परिवारकी गृहिणीको रुपमा रहेकी उनको परिचय एक्कासि सफल महिला व्यवसायीको रुपमा फैलिएको छ। ४२ वर्षीया चन्द्रकलाको जीवनले विस्तारै कोल्टे फेर्न थालेको छ।
घर उही, परिवार सदस्य उति नै, तर फेरिँदो जीवन। वल्लोपल्लो गाउँमा समेत उनलाई नचिन्ने कमै होलान्। दुई छोरा, दुई छोरी र श्रीमान् गरी ६ जनाको परिवार उनकै पाखुरामा निर्भर रहेको छ। श्रीमान् शारीरीक रुपमा अशक्त भएकाले घर व्यवहारको जिम्मेवारी पनि उनकै काँधमा छ।
गाउँघरमा अरुले तरकारी खेतीबाट पैसा कमाएको देखेर उनलाई पनि तरकारी खेती गर्ने विचार आयो। जग्गाको नाममा भएको ८ कठ्ठामा सानो खरको छानो भएको घर बनाएर बसेको थियो उनको परिवार। तरकारी लगाउने प्रशस्त बारी नभए पनि उनले अरुको अधियाँ कमाएर खेती सुरु गरेकी हुन्।
थोरै जग्गामा लगाएको तरकारीले सुरुमै राम्रो आम्दानी दिएपछि उनलाई व्यावसायिक रुपमा तरकारी खेती गर्ने जाँगर बढ्यो। कमाएको आधा साहूलाई दिनुपर्दथ्यो र समयअनुसार विउबिजन नपाउँदा कहिलेकाहीँ त उनलाई खेती छोडेर अन्य व्यवसाय गर्ने विचार पनि नआएको होइन। तर त्यस्तो व्यवसाय गर्न उनीसँग पुँजी थिएन। अरु कसैले पत्याएनन्।
निरन्तरको साधनाले सफलता दिन्छ भनेझैं २०१४ अप्रिलपछि उनको तरकारी खेतीले फस्टाउने अवसर पायो। संयुक्त राष्ट्रसंघीय विकास कार्यक्रम, विश्व वातावरण कोष, साना अनुदान कार्यक्रमको आर्थिक सहयोग र एमडिसी नेपालको प्राविधिक सहयोगमा गाउँमा भू–क्षय रोकथामद्वारा जलवायु समानुकूलनमा समुदायको दिगो जीविकोपार्जन कार्यक्रम लागू भएपछि उनलाई ढुङ्गा खोज्दा देवता मिलेजस्तै भयो।
कार्यक्रमले विभिन्न समूहमा जैविक वातावरणमैत्री ताजा तरकारी उत्पादनसम्बन्धी तालिम दिएपछि उनमा तरकारी खेतीबाटै केही गर्न सकिन्छ भन्ने आत्मविश्वास बढ्यो। उनलाई लाग्यो अब बल्ल मेरो जिन्दगीले अनेक घुम्ती र खोँचहरु पार गर्दै मूल सडकमा आइपुग्यो। तालिमले उनले कसरी तरकारी उत्पादन तथा बजार व्यवस्थापन गर्नुपर्ने रहेछ भन्ने थाहा पाएपछि उनले व्यावसायिक ढङ्गबाट तरकारी खेती गर्ने निधो गरिन्।
एकै सिजनमा सबै खर्च कटाएर एक लाख ५० हजार खुद नाफा कमाउन सफल भएको चन्द्रकला बताउँछिन्।
खेतबारीमा मल पनि हुने र दूध तथा मासु बिक्री गरेर आम्दानी पनि गर्न सकिने भएकाले अहिले उनले दुई तीन वटा भैं सी र केही बाख्रा पनि पाल्न थालेकी छन्।
प्राङ्गारिक मल राखेको तरकारीको मूल्य बढी पाउने र रासायनिक मल किन्ने पैसा पनि बचत हुने भएपछि भैँसी र बाखाको मललाई भकारो सुधार गरी सुधारिएको गोठेमल बनाएको उनले बताइन्।
गाई भैँसीको पिसाब सङ्कलन गरी अर्गानिक तरकारी खेती गर्ने उहाँको लगन, मेहनतको गाउँमा सबैले प्रशंसा गर्न थालेका छन्। तरकारी अर्गानिक भएकाले मानिसहरु खोजीखोजी घरमै आएर पनि धेरै पैसा तिरेर किन्ने गरेकाले अब बजारमा बेच्न जानुपर्ने समस्या छैन।
दुई छोरी र दुई छोरालाई राम्रो क्याम्पस र स्कुल पढाउन सक्षम उनलाई अब घरखर्चमा कुनै समस्या छैन। पहिले खरको छाप्रोमा गुजारा गर्दै आएकामा उहाँले अहिले पक्की घर बनाएकी छन्।
‘ज्ञान र सिप पाएपछि आफ्नो मेहनतले अघि बढ्छु,’ उनी भन्छिन्। यस वर्ष तरकारी खेतीबाट ३ लाख रुपैयाँ कमाउने उनको योजना छ। पहिले त पैसा कमाउन विदेश नै जानुपर्छ भन्ने लाग्थ्यो तर अहिले यहीँ बसेर मेहनत साथ खेती गरियो भने विदेशको भन्दा बढी कमाइ गर्न सकिने रहेछ, उनी भन्छिन्।
