भटमासे (Flemingia macrophylla) एक बहुपयोगी डालेबुट्रयान घााँस हो । नेपालमा स्थानीय रुपमा यसका केही जातहरु पाइन्छ । यसको उन्नत जातको बोट करिब २ मिटर सम्म अग्लो र धेरै हााँगाबबाँगा भएको झाडीजस्तो बुट्यान हुन्छ । यसको पातमा १५–२४ प्रततशत सम्म कच्चा प्रोटटन पाइनुका साथैयसको स्याउला पशुहरुले मन पराएर खान्छन्।
यसलाई बहुवर्षयि भूई घााँसहरु जस्तै नेपियर , गिनी दिनानाथ , आदिसंग मिसाएर खेति गरेमा हरियो डालेतथा भूई घााँसको उब्जानि र पौस्थिकता दुवै बढ्दछ ।
हावापानी स् भटमासे उत्श्र्ना तथा सम शितोश्र्ण हावापानीमा हुने पोथ्रान हो । यसलाई नेपालको तराई तथा मध्य पहाडी क्षेत्रहरूमा लगाउन सकिन्छ । यसले चिस्यान मन पिाउने तथा भूक्षय रोक्ने भएको ले कुलो तथा पोखरीको डिलमा लगाइन्छ ।
भटमासेको बिरुवा केही ढीलो उम्रनेि सुरुको अवस्थामा के ही ढीलो बढने भएको हुदा जग्गा राम्रो संग खनजोत गरि लगाउनु पर्दछ । यो जुनसुकै किसिमको माटोमा पनि उत्पादन गर्न सकिन्छ बढी राम्रो मलिलो दोमत माटोमा राम्रो हुन्छ ।
भटमासेबाट बर्षमा ५–६ पटक सम्म हरियो स्याउला मलन सककन्छ । उन्नत तरिकाले खेती गरेमा प्रति हेक्टर प्रति बर्ष ८०– ९० टनसम्म हरियो घााँसको उब्जा पाउन सककन्छ ।
भटमासेको घााँस पशुबस्तुलाई ठिक्क खुवाउनु पर्दछ बढी पोषिलो हुने हुनाले पशु हरुले बढी मन पराउने गर्दछन तर प्रोटिनको मात्रा बढी हुनेहुनाले बढी घााँस खाएमा पेट फुलेि पशु बिमारी समेत हुन सक्छन ।
फोटो तथा जानकारी : कृषि विज्ञ राजेन्द्र देवकोटा
