वनस्पति वर्गको अङ्गियोस्पर्म, गण ब्रासिकेल्स, वंश लिपिडियम र प्रजाति लिपिडियम सातिभम भनिने अनि नेपालीभाषीहरूले चम्सुर वा चौंसुर भनेर चिन्ने यो झार वर्गको उद्भिद अत्यन्तै लाभकारी उद्भिद् हो जुन हामी सागको रूपमा प्रयोग गर्छौं भने त्यसको मसिना तोरीकाजस्ता अझ साना र झिना दानाहरूलाई पनि औषधिको रूपमा धेरै अघिदेखि प्रयोग गर्दैआएका हौं। यो उद्भिद अत्यन्तै लाभकारी र गुणकारी उद्भिद हो।चम्सुर चिसो हावापानीमा हुने तरकारी हो। यसको खेती हिउँद महिनामा तराईमा पनि हुन्छ तर हिउँद, वर्षा दुबैमा चिसो रहनेतर बढी तुषारो हिउँ नपर्ने ठाउँहरुमा बाह्रै महिना खेती गर्न सकिन्छ।
यसको खेती कस्तो माटोमा गर्न उपयुक्त हुन्छ ?
यसको खेती प्रायः सवै प्रकारको माटोमा गर्न सकिन्छ तर प्राङ्गारिक पदार्थ प्रशस्त भएको मलिलो दोमट माटो सबैभन्दा उपयुक्त मानिन्छ।
यसका जातहरु :
चम्सुरका उन्नत जातहरु भन्दा पनि आफ्नै स्थानिय जात यहाँको हावापानी माटोमा राम्रो फल दिई रहेको छ। काठमाण्डौ लोकल जात नै खानमा स्वादिलो र सबैले मन पराउने जात बनेको छ।
यसको बीउ प्रति रोपनी जमिनमा कतिसम्म लाग्दछ :
बीउको गुणस्तर राम्रो भएको चम्सुर ४०० देखि ५०० ग्राम प्रति रोपनी लाग्दछ।
चम्सुर लगाउने जमीनको तयारी कस्तो हुनु पर्दछ ?
राम्रो बाली उत्पादनका लागि २-३ पटक खनजोत गरी डल्ला फोरी जग्गा सम्याउनु पर्दछ।
प्रति रोपनी जमीनमा मलखादको मात्रा कति चाहिन्छ ?
एक रोपनी जमीनको लागि ५०० दरेखि ८०० के.जी. गोवरमल, २ के.जी. नाईट्रोजन, २ के.जी. फोस्फोरस तथा २ के.जी.पोटास जग्गा तयार गर्दा माटोमा हाल्नु पर्दछ।
टपड्रेसको रुपमा पनि खाद्य तत्व दिनु जरुरी छ ?
बीउ उम्रेको २० देखि २५ दिनपछि १ के.जी.यूरिया मलले टपड्रेस गरेमा राम्रो उत्पादन लिन सकिन्छ।
कति दूरीमा बीउ रोप्दा बढी उत्पादन लिन सकिन्छ :
तयारी गरिएको जमिनमा हार देखि हारको दूरी१० से.मि. र वोट देखि वोटको दूरी ३ से.मि. मा बीउ रोप्दा उत्पादन राम्रो हुन्छ।
कुन समयमा लगायो भने राम्रो उत्पादन लिन सकिन्छ :
तराई क्षेत्रमा आश्विन देखि मंसिरसम्म, मध्य पहाडमा भाद्र देखि माघसम्म र उच्च पहाडमा बाह्रै महिना लगाउन सकिन्छ।
यस बालीलाई गोडमेल र सिंचाईको कतिको जरुरी पर्दछ ?
यो छोटो अवधिको बाली भएकोले सिंचाईको निकै कम आवश्यकता पर्दछ। बाली अवधि भरमा १(२ पटकको गोडाई र २(३ पटकसम्म सिंचाईको आवश्यकता पर्दछ।
कति अवधिमा उत्पादन लिन सकिन्छ :
बीउ रोपेको ३० देखि ३५ दिनमा उत्पादन लिन शुरु हुन्छ र ४० देखि ४५ दिनमा पूरै बाली लिन सकिन्छ।
चम्सुर साग प्रति रोपनी कति सम्म उत्पादन गर्न सकिन्छ :
उत्पादन यसको जात र माटोको मलिलोपन तथा सिंचाई आदिमा निर्भर रहन्छ तर औसतमा ५०० देखि ७०० के.जी.हरियो साग प्रति रोपनी उत्पादन गर्न सकिन्छ।
यी वालीमा कस्ता कस्ता कीराहरुले आक्रमण गर्दछन् :
हालसम्म कीराको कारणले बाली नोक्सानी भएको कमै देखिन्छ तर कुनै कुनै ठाउँमा हरियोकीराले आक्रमण गरेको पाईन्छ। यस्तो ठाउँमा २ मि.लि. नुभान प्रति लिटर पानीमा घोली छरेमा रोकथाम गर्न सकिन्छ।
यी वालीमा कस्ता कस्ता रोगहरु देखा पर्दछ ?
कीरा जस्तै रोगको पनि त्यति धेरै प्रकोप भएको पाइन्न तर कतै कतै गाँठे जरे भन्ने रोग देखा परेको छ। यसको नियन्त्रणका लागि माटोमा चून राख्ने र घुम्ति बाली लगाएमा यसको सजिलै रोकथाम गर्न सकिन्छ।
